الف) روند تولید انواع گوشت در جهان

آخرین آمارهای تجمیع شدۀ فائو در سال 2018 نشان می‌دهد کل گوشت تولید شده در جهان از انواع مختلف، حدود 341 میلیون تن بوده است. بر این اساس و با توجه به جمعیت جهان در سال‌های 1961 و 2018، سرانۀ مصرف گوشت در جهان از 43.7 کیلوگرم در سال 1961 به 22.4 کیلوگرم در سال 2018 به ازای هر نفر کاهش یافته است (در ادامه خواهیم دید روند مصرف در ایران دقیقاً صعودی و برعکس است). تولید گوشت در جهان طی 60 سال گذشته روند زیر را دنبال کرده است.

در سال 2018 در میان انواع گوشت‌های تولیدی در جهان، خوک، مرغ و گاو، به ترتیب با 121، 114 و 67 میلیون تن تولید سالانه، مجموعاً 89درصد از گوشت تولید شده در سال 2018 را تشکیل می‌دهند. سایر موارد اعم از گوسفند، بز، بوقلمون، اردک، بوفالو، گاومیش و گاو، غاز و مرغ دریایی، حیوانات شکاری، خرگوش، اسب، شتر، الاغ، قاطر، انواع دیگر شترسانان، سایر پرندگان، و سایر جوندگان، گروه‌های عمدۀ دیگر تولید گوشت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

در این میان، افزایش تولید مرغ، و بعد از آن خوک و گاو، چشم‌گیر بوده است.

آمارهای فائو نشان می‌دهد تولید مرغ طی 6 دهۀ گذشته، از 7.6 میلیون تن در سال 1961، به 114.3 میلیون تن در سال 2018 رسیده است.

در سال 2018، از 114.3میلیون تن گوشت مرغ تولید شده، 43درصد (حدود 49میلیون تن) را سه کشور آمریکا (19.6میلیون تن)، برزیل (15میلیون تن) و چین (14.6میلیون تن) به خود اختصاص داده‌اند. این سه کشور، به‌علاوۀ هشت کشورِ روسیه، هند، مکزیک، اندونزی، ژاپن، ایران، ترکیه و آرژانتین، مجموعاً 63درصد (72میلیون تن) مرغ جهان را تولید می‌کنند.

ب) روند تولید انواع گوشت در ایران

ترکیب گوشت در ایران نیز طی 6 دهۀ گذشته دچار تغییرات جدی شده است، به این ترتیب:

تغییر در ترکیب تولید

در سال 1961، 83درصد از گوشت خوراکی مردم ایران به ترتیب شامل گوشت بز با 35درصد (148هزارتن)، گوسفند با 28درصد (117هزارتن) و گاو و گوساله با 19درصد (81هزارتن) بوده و گوشت مرغ تنها با 9درصد (39هزار تن) بخش کوچکی از ترکیب مصرفی گوشت مردم ما را تشکیل می‌داده است.

در سال 2018، این ترکیب تغییرات اساسی داشته است. در این سال، گوشت بز با 3درصد (93هزار تن) تقریباً از گردونۀ مصرف کنار گذاشته شده، و مرغ با 71درصد (2.2 میلیون تن) در صدر ایستاده است. در این سال، گوشت گوسفند با 15درصد (455هزار تن) و گوشت گوساله و گاو با 10درصد در مقام‌های بعدی قرار دارند. جالب اینکه انواع دیگر گوشت مجموعاً کمتر از یک درصد از سبد گوشت مصرفی خانوار را تشکیل می‌دهد که رقمی قابل تأمل است.

تغییر سرانۀ مصرف

جمعیت ایران در سال 1961، حدود 22.4میلیون و در سال 2018 حدود 81.8میلیون تخمین زده شده است. بر این اساس، سرانۀ مصرف کل گوشت در سبد مصرفی مردم ایران، در سال 1961 میلادی 19 و در سال 2018 میلادی 38 کیلوگرم به‌دست می‌آید؛ که برخلاف روند کاهشی مصرف گوشت در دنیا، صعودی و افزایشی بوده است.

با این حال سرانۀ مصرف گوشت غیرمرغی در میان مردم ایران از 17 به 9 کیلوگرم کاهش داشته است!

جدول ارقام مقایسه‌ای بین سال‌های 1961 و 2018 را ببینید:

داده‌های فوق، می‌تواند روند تدریجی تغییرات در تولید و مصرف مرغ کشور و نسبت آن با سایر انواع گوشت، و همچنین در تطبیق با شرایط این صنعت در دنیا را برای تصمیم‌گیران کلان کشور مشخص کند. ‌با توجه به اینکه گوشت مرغ از انواع ضعیف و توصیه نشدۀ پروتئین است، تصمیم‌گیری جدی در این حوزه ضروری به نظر می‌رسد.

پایان/